- دیابت یک بیماری مزمن و گسترده است که با تغییر سبک زندگی، تغذیه مناسب و مصرف بهموقع انسولین قابل کنترل است. یکی از مهم‌ترین دغدغه بیماران دیابتی، نوع و کیفیت ابزار تزریق انسولین و راحتی استفاده از آن در منزل یا محیط کار است.
- سرنگ انسولین یا پن نیدل؟ برخی بیماران همچنان از سرنگ های ۱۰، ۵۰ یا ۱۰۰ واحدی استفاده می‌کنند که برای افراد مسنِ‌ی که نیاز به تنظیم دقیق دوز دارند مناسبتر است. اما پن نیدل‌ها با قلم‌های انسولین همراه هستند و توانایی تنظیم دوز در آن‌ها بسیار بالاست. پن نیدل با سرسوزن نازک‌تر و سوزن‌های کوتاه‌تر برای جلوگیری از درد و لاخت خون مناسبتر هستند.
- بهترین زمان تزریق انسولین زمان تزریق انسولین بستگی به نوع انسولین (کوتاه‌اثر، طولانی‌اثر یا مخلوط) دارد. انسولین های کوتاه‌اثر عموما ۱۵ تا ۳۰ دقیقه قبل از غذا تزریق می‌شوند و انسولین های با اثر مطول بر اساس دستور پزشک ۱ یا ۲ بار در روز تزریق می‌شوند. رعایت زمان دقیق تزریق انسولین در بیماران دیابتی نقش مهمی در کنترل قند خون دارد.
- دستگاه های تست قند و نوار ها امروزه با پیشرفت تکنولوژی، دستگاه‌های تست قند خون دقیق‌تر، سریع‌تر و با نمایشگر هوشمند به بازار عرضه شده‌اند. از نوارهای مخصوص هم برای اندازه‌گیری منظم قند خون استفاده می‌شود. پیشنهاد می‌شود بیماران دیابتی دستگاه شخصی داشته باشند و قند خون را در زمان‌های مشخصی طی روز یا پس از غذا یا ورزش اندازه بگیرند.
- رژیم غذایی و پیشگیری اصل مهم در مدیریت دیابت پیروی از رژیم غذایی سالم و پرهیز از قند و نان سفید و چربی بالاست. مصرف سبزیجات، میوه با قند پایین، پرهیز از مشروبات شیرین و ورزش منظم
توصیه‌های مهم تغذیه‌ای و زمان‌بندی تزریق انسولین برای کنترل بهتر دیابت
دیابت چیست و چرا کنترل آن اهمیت دارد؟
دیابت یک بیماری مزمن با دو نوع اصلی است: دیابت نوع ۱ که معمولاً در سنین پایین‌تر بروز می‌کند و بیمار وابسته به انسولین است، زیرا بدن توانایی تولید آن را ندارد. اما دیابت نوع ۲ اغلب در بزرگسالی و به دلایل سبک زندگی مثل تغذیه نامناسب یا چاقی به‌وجود می‌آید و معمولاً ابتدا با رژیم غذایی، ورزش و دارو کنترل می‌شود. اما در مراحل پیشرفته، این بیماران نیز ممکن است نیاز به تزریق انسولین پیدا کنند. شناخت نوع دیابت به انتخاب روش درمان، تجهیزات و حتی نوع رژیم غذایی کمک فراوانی می‌کند.
چه غذاهایی مناسب افراد دیابتی است؟
رعایت رژیم غذایی مناسب، پایه کنترل دیابت محسوب می‌شود. افراد دیابتی باید مصرف کربوهیدرات‌های ساده مانند شکر، نوشابه، نان سفید و شیرینی‌ها را محدود کنند. به‌جای آن، از کربوهیدرات‌های پیچیده مثل نان سبوس‌دار، جو، برنج قهوه‌ای و سبزیجات استفاده کنند. همچنین مصرف پروتئین‌های سالم مانند گوشت بدون چربی، ماهی، تخم‌مرغ و حبوبات به همراه چربی‌های مفید مثل روغن زیتون، مغزها و آووکادو توصیه می‌شود وعده‌های غذایی باید در فواصل منظم و با حجم مناسب مصرف شوند. حذف وعده‌ها یا پرخوری، نوسانات شدید قند خون ایجاد می‌کند. همچنین، نوشیدن آب کافی و پرهیز از نوشیدنی‌های شیرین اهمیت زیادی دارد.
انسولین چیست و چگونه باید استفاده شود؟
انسولین برای افرادی که بدن‌شان قادر به تولید آن نیست یا به مقدار کافی تولید نمی‌کند، تجویز می‌شود. انواع مختلف انسولین شامل سریع‌الاثر، کوتاه‌اثر، متوسط‌اثر و بلند‌اثر هستند که بسته به نوع دیابت و سبک زندگی بیمار، پزشک نوع مناسب را تعیین می‌کند. ثبات در زمان تزریق بسیار مهم است. توصیه می‌شود از زنگ یادآور تلفن همراه یا اپلیکیشن‌های مدیریت دیابت برای نظم دادن به زمان تزریق استفاده کنید.چه زمانی انسولین را تزریق کنیم؟ زمان تزریق انسولین بستگی به نوع آن دارد:
- انسولین سریع‌الاثر: معمولاً ۱۵ دقیقه قبل از وعده غذایی تزریق می‌شود.
- انسولین کوتاه‌اثر: حدود ۳۰ دقیقه پیش از غذا مصرف می‌شود.
- انسولین متوسط یا بلند‌اثر: معمولاً یک یا دو بار در روز در زمان مشخص تزریق می‌شود، حتی اگر وعده غذایی خاصی در کار نباشد.
چرا اندازه‌گیری منظم قند خون اهمیت دارد؟
پایش مرتب قند خون به شما کمک می‌کند تا اثر غذاها، فعالیت بدنی و داروها را بر سطح قند خون خود بررسی کرده و از افت یا افزایش خطرناک آن جلوگیری کنید. دستگاه‌های تست قند خون چگونه کار می‌کنند؟ این دستگاه‌ها با استفاده از یک نوار تست و نمونه‌گیری از نوک انگشت، قند خون شما را طی چند ثانیه نمایش می‌دهند. برندهای معتبری در بازار وجود دارد که از دقت و قابلیت حمل خوبی برخوردارند. بهتر است همیشه چند نوار اضافه همراه داشته باشید و باتری دستگاه را چک کنید.
بهترین زمان برای تست قند خون ؟!
- ناشتا (صبح‌ها قبل از صبحانه)
- دو ساعت بعد از غذا
- پیش از خواب
- در صورت احساس علائم افت قند (لرزش، تعریق، ضعف)
پیشگیری از عوارض دیابت؛ چرا باید جدی بگیریم؟ اگر قند خون برای مدت طولانی بالا بماند، به رگ‌های خونی کوچک در بدن آسیب وارد می‌شود و ممکن است مشکلاتی مانند: نارسایی کلیوی، کوری یا آسیب به شبکیه، سکته قلبی یا مغزی، زخم و عفونت پا رخ دهد. بنابراین پیشگیری از این عوارض با رعایت رژیم غذایی، تحرک منظم، مصرف دقیق دارو یا انسولین، کنترل فشار و چربی خون، و بررسی منظم چشم، کلیه و پا بسیار مهم است.
کلام آخر:
کنترل دیابت نیازمند یک سبک زندگی دقیق و منظم است. با تغذیه مناسب، تزریق منظم انسولین، پایش قند خون و رعایت توصیه‌های پزشکی می‌توان کیفیت زندگی را به طرز چشمگیری افزایش داد و از بسیاری از عوارض جدی دیابت جلوگیری کرد. به خاطر داشته باشید که آگاهی، پایش و پیشگیری سه اصل طلایی در مدیریت موفق دیابت هستند.
